Sobie, przyjaciołom i potomnym 1800
Tu bezpiecznie przed niebezpieczeństwami życia
Zawsze prawo, godnie, szlachetnie
oprac. Wojciech Zdunek
Kiedy Fryderyk hrabia Skórzewski po raz pierwszy ujrzał kupioną przez swego ojca Franciszka, zagubioną wśród nadnoteckich łąk wieś Piłatowo, urok miejsca o malowniczym krajobrazie zafascynował go do tego stopnia, że postanowił w tym „sercu lubym ustroniu” wybudować w przyszłości siedzibę godną swego rodu. Stało się to w latach 1795-1800.
Zauroczony Dobrzycą – rezydencją swojej siostry Aleksandry Augustynowej Gorzeńskiej zwrócił się do wybitnego architekta doby stanisławowskiej Stanisława Zawadzkiego z propozycją zaprojektowania i wybudowania pałacu. Ten wykształcony w Akademii Świętego Łukasza w Rzymie profesor architektury wykonał projekt wzorując się na pałacu Merliniego w Królikarni i na wzorach centralnych willi Palladia, pałacu na rzucie kwadratu z trzykondygnacyjną rotundą pośrodku, przykrytą kopułą
na wysokim tamburze.
Prace sztukatorskie powierzył hrabia Skórzewski znanemu rzeźbiarzowi Michałowi Ceptowiczowi. Pod kopułą okrągłej sali umieszczony został fryz figuralny przedstawiający antyczny pochód ofiarny, a poniżej cztery płaskorzeźby przedstawiające: królową Jadwigę przyjmującą posłów krzyżackich w Inowrocławiu, zwycięstwo Wojsk Polskich nad krzyżakami w bitwie pod Koronowem w 1410 roku, króla Władysława Łokietka znajdującego Floriana Szarego na polu bitwy pod Płowcami w 1331 roku, oraz Fryderyka II oglądającego plany regulacji budowy nowych śluz w Bydgoszczy.
Posadzka sali rotundowej została misternie ułożona z różnokolorowego drewna w jej środkowym rondzie umieszczono wizerunek Orła i Pogoni. Prace malarskie powierzył hrabia Skórzewski profesorowi uniwersytetu wileńskiego Franciszkowi Smuglewiczowi i jego bratu Antoniemu -twórcom dekoracji Zamku Ujazdowskiego w Warszawie.
Kopułę pałacu ozdobiła rzeźba Atlasa dźwigającego kulę ziemską – dzieło rzeźbiarza Władysława Marcinkowskiego.
Ponad 40 hektarowy park okalający pałac i zabudowania dworskie zaprojektował m.in. znakomity ówczesny architekt ogrodów – Teichert.
Lubostroń stał się ostoją myśli patriotycznej i życia narodowego. Gościli tu tacy luminarze nauki i sztuki jak: Stefan Garczyński, Gustaw Zieliński, ks. Ignacy Polkowski, Erazm Rykaczewski, płk. Kazimierz Mielęcki. Istnieją również domniemania, że jednym z gości był sam Adam Mickiewicz.
Przez lubostrońskie salony przewinęli się również przedstawiciele najznamienitszych polskich i europejskich rodów arystokratycznych: Radziwiłłowie, Czartoryscy, Czetwerńscy, Lubomirscy, Braniccy, Talleyrand-Perigorddowie.
Pałac w Lubostroniu Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej został uznany za
zabytek.
Pałac w Lubostroniu wyposażony w cenne meble, zbiory malarskie, porcelany, wspaniałe zbiory biblioteczne podzielił los tysięcy polskich pałaców i dworów. Po wojnie był siedzibą Funduszu Wczasów Pracowniczych, co mimo, że nie było najlepszym rozwiązaniem, uchroniło go przed poważną dewastacją.
Kompleks pałacowo – parkowy poddano gruntownej odbudowie i restauracji.
Od 30 kwietnia 1994 roku zabytkowy zespół pałacowo – parkowy jest siedzibą samorządowej instytucji kultury.
Od 01 stycznia 2013 roku Pałac Lubostroń w Lubostroniu instytucją kultury Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
15 listopada 2023 r. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda wydał rozporządzenie w sprawie uznania za Pomnik Historii „Lubostroń – zespół pałacowo-parkowy”.
Źródło: Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny.
Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2004, str. 328-329
W latach 60. XX w. losem zabytku zainteresował się dyrektor Filharmonii Pomorskiej Andrzej Szwalbe. Namawiając do przeprowadzenia remontu włodarzy regionu, postanowił ożywić zabytek muzyką. Począwszy od pierwszych Festiwali Muzyki Polskiej, organizowanych od 1963 r. przez bydgoską filharmonię, zaczęto w rotundzie pałacu w Lubostroniu organizować koncerty. Słuchaczy i gości festiwalowych przywożono z Bydgoszczy autobusami, zaś inni przyjeżdżali własnymi samochodami. Jednym z pierwszych koncertów był występ Capelli Bydgostiensis pod dyrekcją Stanisława Gałońskiego w dniu 8 maja 1963 r. Rok później, podczas II Festiwalu Muzyki Polskiej, Capella Bydgostiensis wykonała w Lubostroniu polskie kompozycje średniowiecza oraz dzieła Stanisława Moniuszki. Tradycja koncertów w Lubostroniu trwała wiele lat. Występowali polscy i zagraniczni artyści, goście bydgoskich Festiwali Muzyki Polskiej, a potem Musica Antiqua Europae Orientalis.
W 1965 r. w rotundzie pałacu odbył się kongres naukowców i organizatorów I Festiwalu MAEO.
Gdy po likwidacji PGR, pałac został przejęty przez państwo, utworzono zespół pałacowo-parkowy i przeprowadzono w nim remont kapitalny, tworząc miejsce wraz z zespołem hotelowo-restauracyjnym na różnorodną działalność, także artystyczną. Od lat odbywają się tutaj stałe imprezy muzyczne w wykonaniu bydgoskich artystów: muzyków Filharmonii Pomorskiej, Opery Nova, a także pedagogów i studentów bydgoskiej Akademii Muzycznej. Uczelnia zainicjowała w Lubostroniu cykl
niedzielnych „Koncertów pałacowych”. Są to recitale śpiewaków i instrumentalistów, zespołów kameralnych i chórów, koncerty specjalne, tematyczne, występują laureaci konkursów, profesorowie i ich studenci w koncertach „Mistrz i uczeń”.
Festiwal Chóralny
"O Złotą Kulę Atlasa"
6-7 lipca 2024
Pałac Lubostroń
